Pre 50 godina u Subotici je pod okriljem fabrike za proizvodnju odeće Željezničar formiran ženski fudbalski klub pod istoimenim nazivom. U to vreme Željezničar je važio za najveću konfekcionarsku firmu u regionu. Zapošljavao je do 1.300 radnika, a imao je i značajan prihod od izvoza. U dobrostojećoj firmi u kojoj većinu radne snage čine žene, i kada novac ne predstavlja problem, relativno lako je realizovana ideja da se formira ženski fudbalski klub.
U nastavku sledi kratko podsećanje na firmu kojima ŽFK Spartak duguje svoj početak.
Jedan vek pre osnivanja kluba, daleke 1868. godine, u Segedinu je osnovana krojačka radionica "Kramer i drugovi" (Krámer Antal és Társa). Firma se uspešno razvijala i ubrzo je prerasla u specijalizovanu radionicu za izradu uniformi za gradske i državne ustanove. Već 1873. godine Kramer otvara radionicu u Subotici, gde će ubuduće biti i sedište preduzeća. Firma je dobro napredovala i Kramer je poput drugih uspešnih subotičkih privrednika izgradio na Paliću vilu za svoju porodicu. Vila se nalazila u današnjoj Splitskoj aleji na mestu samousluge Trgoprometa.
Na prelazu vekova Subotica se ubrzano razvijala. Nakon 1882. godine, kada je puštena u rad glavna pruga između Pešte i Zemuna, Subotica postaje važno železničko čvorište i značajan industrijski, trgovinski, turistički, sportski i banjski centar.
Kramerova prodavnica je sa leve strane
U centru grada je 1910. godine završena izgradnja nove Gradske kuće koja i danas dominira centrom grada. Nedaleko od Gradske kuće Kramer otvara prodavnicu konfekcije u iznajmljenom prostoru hotela Pest, u najprometnijoj gradskoj ulici (danas Korzo).
Krojačko – konfekcionarska radionica Kramer Antala je bila glavni snabdevač uniformama Mađarske kraljevske državne železnice. Osim uniformi za železnicu, isporučivala je velike serije uniformi za gradsku redarsku službu (policiju), vojsku, vatrogasce, lugarsku i druge gradske službe, kao i mušku konfekciju za građanstvo.
Nakon završetka Prvog svetskog rata i raspada Austrougarske, Kramer je uspešno nastavio da radi i u novim državnim okvirima. Uniforme su i dalje bile potrebne za železnicu i vojsku, ali i za gradske službe, redarstvo i vatrogasce. A onda se dogodio i Drugi svetski rat.
Po okončanju Drugog svetskog rata u novoj Jugoslaviji dolazi do velikih društvenih, političkih i ekonomskih previranja usled čega je firma Kramer prestala da postoji. Bilo je to u decembru 1945. godine. Radnu snagu i proizvodne kapacitete preuzela je novoosnovana zanatska radionica Rad, ali je ubrzo doživela likvidaciju. Na temeljima likvidiranog Rada osnovano je novo preduzeće za izradu uniformi za železnicu, pod nazivom Željezničar (19. jula 1948. godine). Tokom 1962. godine izvršena je fuzija Željezničara i krojačkog preduzeća Titovka, od kojih je nastalo novo preduzeće pod nazivom Novi željezničar. Preorjentisana je proizvodnja sa uniformi na konfekciju, a prodavnice konfekcije Željezničar se otvaraju širom Jugoslavije. U to vreme Željezničar važi za najveću konfekcionarsku firmu u regionu, ima tri proizvodne i organizacione celine: Moda, Uniko i Snežana.
Danas možemo samo nagađati šta su bili stvarni motivi fabričkog rukovodstva za donošenje odluke o formiranju ženskog fudbalskog kluba. Reklama se nameće kao najlogičniji i najprihvatljiviji izbor.
Za ovaj prilog je korišćen tekst Stevana Mačkovića: "Od Kramera do Željezničara a.d."
